Zespół Aspergera jest wciąż nie do końca poznany, trudny do zdiagnozowania. Ten termin pojawił się po raz pierwszy w 1981 roku w publikacji Lorny Wing – angielskiej lekarki specjalizującej się w psychiatrii. Zastosowała ona pojęcie zespołu Aspergera w pracy opisującej grupę dzieci oraz dorosłych. Badaczka zauważyła, że u dzieci, które przejawiały oznaki autyzmu we wczesnym dzieciństwie, można było także zauważyć dobrze rozwinięta umiejętność mowy oraz procesy poznawcze. Jednocześnie występowały nieprawidłowości w rozwoju motorycznym oraz społecznym. Wszystkie zaobserwowane objawy pokrywały się z charakterystyką pacjentów, których opisał Hans Asperger w 1944 roku. Ten austriacki lekarz opisał wówczas w swojej pracy doktorskiej czterech chłopców. Wykazywali oni nietypowe zachowania i reakcje społeczne, poznawcze i werbalne. Asperger określił obserwowane zachowania mianem autystycznej psychopatii oraz umieścił to pojęcie wśród zaburzeń osobowości.
W Stanach Zjednoczonych – niezależnie od badań Aspergera – psychiatra Leo Kanner zastosował pojęcie autyzmu wobec obserwacji analogicznych i zbieżnych objawowo symptomów. Kanner i Asperger prowadzili badania z dziećmi, które wykazywały problemy w komunikowaniu się, z wyraźnymi zaburzeniami społecznymi oraz wykazującymi nietypowe zainteresowania, wykorzystujące inne typy zabaw niż zdrowi rówieśnicy. Kannet opisał zachowania dzieci o zwiększonym ubytku w umysłowym rozwoju i w zdolnościach nawiązywania relacji z innymi osobami. Badania Hansa Aspergera przez długi czas pozostawały niezauważone mimo, że rozpoczął on jako pierwszy stosowanie terapeutycznego programu dla osób dotkniętych autystyczną psychopatią, jak wówczas funkcjonował ten termin. Terapia proponowana przez Aspergera opierała się na pracy w zakresie logopedii, zajęcia fizyczne oraz zastosowanie w terapii elementów sztuki.
Badania Lorny Wing skupiły się na dzieciach, które we wczesnych stadiach rozwojowych objawiały cechy szczególne dla autyzmu, a które w późniejszych etapach rozwinęły swoją mowę oraz zdolności nawiązywania relacji z innymi osobami w otoczeniu. Wing zauważyła, że te osoby poprzez swój progres w funkcjonowaniu nie odpowiadały charakterystyce stworzonej przez Kannera, innymi słowy – te osoby nie wykazywały typowych objawów autyzmu. Jednak nadal zauważalne były problemy tych osób z innymi, bardziej zaawansowanymi zachowaniami społecznymi i ze zdolnością do nawiązywania rozmowy. Właśnie ta szczególna różnica okazała się pasująca do charakterystyki stworzonej przez Aspergera w 1944 roku. Rozwijając swoje badania Wing wyszczególniła w 1983 roku najważniejsze cechy właściwe zespołowi Aspergera:
• brak zdolności współodczuwania (empatii),
• mowa o charakterze rytualistycznym, pedantyczna,
• naiwność,
• niewielkie zdolności komunikacji pozawerbalnej,
• zbyt duże skupianie się na danych sprawach, tematach,
• nieprawidłowa koordynacja ruchów.
Zespół Aspergera został zaklasyfikowany 1990 roku do grupy całościowych zaburzeń rozwojowych. Zostały też wobec niego wyszczególnione osobne kryteria diagnostyczne. Można przypuszczać, że zaburzenia właściwe dla zespołu Aspergera występują częściej niż objawy typowego autyzmu.
Obecnie mówimy o zespole Aspergera jako o całościowym zaburzeniu rozwoju mieszczącym się w obszernym pojęciu zwanym spektrum autystycznym, które dotyczy różnych typów ludzi o cechach autystycznych objawiających różne mechanizmy lub czynniki wywołujące trudności rozwojowe i mające często odmienne oczekiwania w stosunku do otoczenia. Wszystkie one cechują się zaawansowanymi zaburzeniami komunikacji i interakcji społecznych, także bardzo ograniczonymi zainteresowaniami i bardzo powtarzalnym zachowaniem.
Zespół Aspergera – informacje podstawowe
